JanWillem Lagerwaard

Pianist & Componist

biografie

JanWillem Lagerwaard

werd geboren in 1952 in Haarlem en van af zijn 5e jaar volgde hij pianolessen bij Leendert (Boy) Huges, als pianoleraar verbonden aan de “Maatschappij ter bevordering der Toonkunst” aan de Nieuwe Gracht te Haarlem. Hij studeerde echter weinig en voetbalde liever met zijn vrienden op straat en wanneer hij wel achter de piano zat componeerde hij het liefst, zodat zijn ouders hem maar van les haalden.Toen hij van een buurjongen het zogenaamde “wonderloopje” kreeg aangereikt raakte hij nog meer geïnspireerd en al spoedig ontstond het eerste bandje met zowel eigen (blues)nummers als wel covers. Met name de opkomst van de “Beatles” met in hun kielzog vele andere groepen bepaalden in die tijd zijn muzikale ontwikkeling waarvan met name de Beatles,Pink Floyd, Procol Harum,( vooral de LP “Shine on Brightly” maakte diepe indruk op hem) en later Genesis en Roxy Music hun invloed blijvend zouden doen gelden.

In begin van de zeventiger jaren vormde hij samen met jazz-drummer Jan Eblé de drijvende kracht achter de viermans-formatie “Grace” en daarmee begonnen de eerste experimenten met geïmproviseerde (pop)muziek waarvan de grote lijnen in nummers verankerd lagen.Hoewel succesvol bleek de band geen lang leven beschoren en de vijf jaren daaropvolgend wijdde hij zich volledig aan zijn klassieke muziekopleiding aan het Sweelinck-conservatorium te Amsterdam.

Grace

Jurjen Groen
Jurjen Groen
Jack van Niehoff
Jack van Niehoff
Jan Eblé
Jan Eblé
JanWillem
JanWillem

Zeer bepalend daar voor zijn verdere muzikale en ook sociale vorming was zijn pianoleraar en vriend Hans Barbé (1932) wiens non-conformistische levensstijl enerzijds, eruditie en een diepgaand muzikaal beleven anderzijds die mix vormden waar hij zo naar op zoek was: bovendien schonk zijn leraar hem het volste vertrouwen en stimuleerde hem door te gaan in de muzikaal was ingeslagen.

hans

New Grace Jaap Edenhal Amsterdam op internationaal congres tegen Neutronenbom.
Jaap Edenhal van links naar rechts: Jan Willem Lagerwaard, Niek Mul, Jur Groen, Jack van Niehoff, Emma Siertsema en Bertjan Keijser

De kennismaking met de muziek van de grondlegger van de 20e eeuwse muziek, de Amerikaanse componist Charles Ives betekende voor hem een verdere verdieping in de beleving van klank en ritmiek.Toen hem tijdens zijn eindexamen methodiek werd gevraagd te improviseren vergeleek men hem met de Amerikaanse improvisator Keith Jarret, voor hem toentertijd een onbekend fenomeen; toen hij een paar maanden later de “Kölner concerto” van Jarrett beluisterde voelde hij inderdaad een grote mate van verbondenheid en herkenning! Toch kon hij ook zijn popverleden niet verloochenen en richtte in 1977 de “New Grace”op.Een aanbieding om de plaats in te nemen van de onlangs overleden toetsenist Rick van der Linden in de bekende Nederlandse popgroep Ekseption sloeg hij af omdat hij met een eigen groep wilde werken met eigen muziek!!Voor een niet commerciële band was en is het nog altijd moeilijk om aan de bak te komen en de platenmaatschappij zag er dan ook geen brood in. Met het politiek geëngageerde nummer de “Neutronbomb” wist de groep zich wel in een afgeladen Haarlems concertgebouw te spelen en een dito gevulde Jaap Edenhal tijdens politieke manifestaties. Een ander hoogtepunt vormde de door hem gecomponeerde muziek bij de musical de “Kikkers” ter ere van het 75 jarig jubileum van het Kennemer Lyceum te Overveen onder regie van Jan van Galen, werkzaam bij de toen roemruchte toneelgroep het “Werktheater”. Onderlinge naijver enerzijds, het gemis van professionele muzikanten anderzijds dwongen hem in 1980 de groep op te heffen en zijn installatie in te ruilen tegen een schitterende Ibach-vleugel.

IMG_0615

Bevrijd van het juk van een eigen band met al zijn sores schreef hij in dat zelfde jaar 13 nummers voor piano en zang, zeer toepasselijk getiteld “Rebirth” maar ook die nummers waren voor de platenmaatschappij niet interessant genoeg. In 1983 schreef hij de 10 nummers voor piano solo gebaseerd op diverse onderwerpen rond en in de stad Haarlem maar toch zou het nog jaren duren voordat deze composities zouden worden gebundeld en uitgegeven. (2003) Eind jaren tachtig schreef hij muziek bij de bloemenfilm van de bekende Bloemendaalse paragnost Jaap Gmelig Meijling en het klankjargon wat hem voor ogen stond werd steeds duidelijker. Het zou echter opnieuw acht jaar duren voordat het zijn voorlopige bekroning zou vinden op de in Duitsland opgenomen CD “Begegnungen”, waarmee hij in 1998 als solist naar buiten treedt.
IMG_0624

Er volgde een hoop publiciteit met optredens voor diverse radiostations waaronder de “Concertzender”, interviews, en na ieder concert weer de bekende beelden van zeer geëmotioneerde mensen. In 2001 schreef hij, geheel belangeloos, in opdracht voor de stichting “(H)Art for Africa” een uit vier delen bestaand werk over dit ‘vergeten’ continent, met uitvoeringen in de kleine zaal van het concertgebouw in Haarlem en in de Vishal. In 2003 volgde zoals hier boven staat vermeld de uitgave in eigen beheer van “Haarlem in Klank en Beeld”, met diverse presentaties bij concertzaal Kadens aan de Wagenweg en met medewerking van de Haarlemse pianiste Pascale van Apeldoorn.

Het was toen even stil rond JanWillem, maar afgelopen April hield hij middels een drietal presentaties, in het landelijk bekende en intieme ‘Mosterdzaadje’ in Santpoort-Noord, zijn nieuwste boekje ten doop, “The Lake District, A Musical Stroll”. Het boekje bestaat uit een tiental odes aan het zuidelijk deel van het Engelse Lake District en diverse nummers van de CD ‘Begegnungen’, die geënt zijn op dat gebied, zijn, weliswaar in aangepaste vorm, deel gaan uitmaken van het boekje. Het Lake District vormt voor JanWillem en zijn gezin al jaren een bron van schoonheid en harmonie, en beïnvloedt al jaren, in hoge mate, zijn werk en zijn leven!

IMG_0635IMG_0636
Bij het digitaliseren en qua tablatuur van de geschreven muziek, was de hulp van vriend en componist Rombout Willems onbetaalbaar.

Het boekje is inmiddels ook in het Lake District te verkrijgen, ondermeer bij Fred Holdsworths booksellers in Ambleside, de Langdale Cooperative in Chapel Stile en in de vermaarde Three Shires Inn in Little Langdale Nauwelijks bekomen van de presentaties van zijn laatste boekje “A Musical Stroll”, eind april, raakte hij in een muzikale stroomversnelling; een leerling van hem, had de smaak van het componeren ontdekt en begon een eigen werk met een “Bes” akkoord. JanWillem hoort zichzelf nog denken; “in Bes, wat eigenaardig, dat heb ik nog nooit gedaan!”. Toen hij even later zelf achter de piano plaats nam, ontstond gelijk het hoofdthema van het concert, “Lichtval” dat op 22 december zijn première beleefde in de stampvolle Doopsgezinde Kerk te Haarlem. Het werd voor iedereen daar aanwezig een unieke gebeurtenis die niet snel zal worden vergeten! Het concert werd in zijn geheel opgenomen door Guido Tichelman, die er perfect in is geslaagd de muziek en de sfeer van die avond vast te leggen! De CD “Lichtval” – prachtig vormgegeven door Madzy Dekema – werd op 21 februari, voor een enthousiast publiek, in het Heemsteedse CASCA gepresenteerd.
IMG_0657
foto

Zomer 2010 begonnen de contouren voor een nieuw project steeds meer vorm te krijgen. Muziek als wereldtaal, zowel in letterlijke als ook in figuurlijke zin; “Lengua Universal”.

Muziek vertelt veel over de diverse culturen en heeft een grote bindende factor. In de muziek van JanWillem komen altijd veel verschillende stijlen voor, en “Lengua Universal” is daarvan een sprekend voorbeeld; de componist voert zichzelf en de luisteraar langs vele culturen/ stijlen. Ook is de compositie een hommage postuum aan zijn in 2011 overleden leermeester Hans Barbé, pianist/componist, en een bijzondere vriend van de familie. Op woensdag 21 december 2011 vond de première plaats in een afgeladen Nieuwe Kerk te Haarlem. Het concert werd prachtig verfilmd door de jonge en talentvolle Haarlemse cineast Roel Baesjou, waarvan een compilatie van deze opname valt te bewonderen op deze site
bio

In de jaren die volgden, merkte Jan Willem, dat de klank op zichzelf een steeds belangrijker rol ging spelen in zijn improvisaties; hoewel de klassieke harmonie nog steeds een belangrijke rol blijft spelen worden harmonisch veruit elkaar liggende toonaarden schijnbaar moeiteloos met elkaar verbonden.In 2014 wordt dat voor het eerst merkbaar als hij de muziek maakt bij een prachtige korte animatievan de Haarlemse kunstenares Merel Slootheer! Later dat jaar, op 12 oktober, speelt Jan Willem (met negen vingers) op de vleugel van het Centraal station in Amsterdam ter ere van zijn vrouw haar verjaardag.

spelen

Ook (poly)tonaliteit, atonaliteit en soms complexe ritmiek vinden hun weg in het uiteindelijke resultaat. Wat dat betreft blijft Jan Willem zichzelf trouw wat betreft de verscheidenheid aan stijlen in zijn werk. Ook is er nu een duidelijke en onmiskenbare invloed aanwezig van het minimalisme, maar dan wel op z’n “Lagerwaards”. Klanken versmelten, overlappen elkaar, en zorgen voor een vaak ontroerende klankervaring mede door geraffineerd en overvloedig pedaalgebruik, waarin de nuance echter nooit verloren gaat.

philharmonieAanvankelijk wilde Jan Willem in de Bavo aan de Grote Markt gaan concerteren alsook in de Basiliek aan de Leidsevaart, maar i.p.v. dat de ruimtelijke muziek nog ruimtelijker zou worden, verdween een groot deel van de klank in de immense ruimte van de prachtige bouwwerken. Toen hij enige tijd later opmerkzaam werd gemaakt op de schitterende akoestiek van de Kleine Zaal van het concertgebouw in Haarlem was de beslissing snel genomen. Een mooie akoestiek, een werkelijk schitterende Steinway concertvleugel en een zaal met een buitengewone intimiteit vormen de heilige drie-eenheid voor dit unieke geheel geÏmproviseerde pianoconcert, op 21 December 2016, om 20.15.

piano

 

publiek

Het werd een heel bijzondere avond op woensdag de 21e december, daar in de prachtig vorm gegeven Kleine Zaal van de Philharmonie met over de driehonderd plaatsen bezet. Het was muisstil in de zaal tijdens de uitvoering, afgezien van sporadisch gekuch vanwege de tijd van het jaar.

Er volgden twee staande ovaties en een spectaculaire toegift en de reacties na afloop waren overweldigend. In de Grote Foyer was het na afloop weer een gezellig samenzijn, mede dankzij de voortreffelijke medewerking van het personeel. De CD opname, gemaakt door Remón de Groot van de Philharmonie, is schitterend qua klank en sfeer en de CD werd helaas na de nodige vertraging pas begin maart afgeleverd.

kleedkamer

Voorjaar 2018 stond in het teken van drie uitvoeringen van mijn twee muziekbundels “Haarlem in klank en Beeld” en “The Lake District, A Musical Stroll”door de Haarlemse pianiste Arda Friederich. Arda en ik waren eind zeventiger jaren studiegenoten aan het Sweelinck- conservatorium in Amsterdam en kwamen elkaar een paar jaar geleden weer tegen. Arda volgt inmiddels compositie en improvisatielessen bij mij en ontdekte toen bovengenoemde bundels die zij wilde gaan uitvoeren; omdat ik indertijd de uitvoeringen vergezeld liet gaan met korte inleidende impressies van de verschillende onderwerpen besloten we het samen te gaan doen. Het werd een prachtig project met een drietal concerten, waarvan de vele toehoorders, en Arda en ik in het bijzonder, erg hebben genoten. De prachtige filmische registratie door Roel Baesjou vindt u elders op de site.

optreden

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Eind augustus 2018 liepen Jolanda en ik over een afgegraven veldje in Doldersum (Drenthe) en ontdekten daar op de bodem veel reliëf verschillen en vormen die ons sterk deden denken aan de werken van de Materieschilders Jaap Wagemaker (1906 – 1988) en Bram Bogart (1921 – 1988). Op dat onvergetelijke moment besefte ik dat dit de opmaat was een nieuw muzikaal project, “Materie” dat zijn première zou gaan beleven op 20 december 2019 in de Haarlemse Philharmonie en daar live zou worden opgenomen voor de gelijknamige CD.

1-2
1-1

1-2

1

De cd-presentatie volgde op zondag 16 februari 2020 – gelukkig net voor het coronavirus concerten en samenkomsten onmogelijk zou maken – in het prachtige voormalige Koloniekerkje van de Maatschappij van Weldadigheid, in het Drentse Wilhelminaoord.

1-1

1

Beide concerten werden goed bezocht en zeer succesvol! Beide films, die op deze site en op YouTube staan, zijn prachtige sfeeropnamen, gemaakt door het Haarlems filmers collectief ‘ Beeldbuis Media”, bestaande uit Roel Baesjou, Mark van Eden en Wilco Verbeek.

Clocks in the Snow


Zomer 2021

Mijn lieve vrouw Jolanda vraagt mij al jaren om mijn dagelijkse en wekelijkse improvisaties op CD vast te leggen en in de herfst van 2020, ben ik daar mee begonnen. Toen ik tijdens een sneeuwperiode afgelopen februari, zonder verwachting, de zeventien nummers die ik had opgenomen beluisterde, had ik van te voren nooit kunnen bevroeden dat ik een min of meer kant en klare CD in handen zou hebben; alles viel op zijn plaats, onderwerp, tekst, afbeeldingen etc.

De muziek lijkt anders dan al mijn vorige werk en toch ook weer niet; ingetogener, en nog dichter bij mijzelf denk ik maar zeker niet minder beeldend en zeer meditatief. Als het jongetje van 10 jaar oud dat ik diep in mijn hart ook nog steeds ben; een jongetje dat een magische wereld binnenstapt waarin tijd en ruimte volmaakt in evenwicht zijn; zijn eigen wereld…mijn eigen wereld. Ik Ben Mijn Wereld!

Summer 2021
For years, my dear wife Jolanda has been asking me to record my daily and weekly improvisations and put them on CD. Finally, in the autumn of 2020, I started with the recording. Last February, during a huge period of snow, when I started listening to the seventeen recordings, I could hardly have suspected that the result would be so overwhelming as it appeared to be: a complete CD! Everything felt into place; subject, texture, pictures etc., everything!

The music seems to be different from all my other works and yet she is not; subdued, and even more close I think, to my inner self…..but certainly not less visual and very mediative. Like the little ten year old boy, which deep in my heart I still am, that enters a world full of magic, where time and space, are perfectly held in balance: the boy’s own world…..his own world… my own world! I Am My World!

Jan Willem Lagerwaard
Haarlem, 01-08-2021

Clocks-in-the-snow.jpg